Những ngày cuối tháng 7, trên nhiều tuyến đường tại các phường Cẩm Phả, Cửa Ông, Mông Dương… (tỉnh Quảng Ninh), tình trạng rác thải sinh hoạt không được thu gom, ùn ứ nghiêm trọng, gây ảnh hưởng đến đời sống người dân và làm mất mỹ quan đô thị. Tình trạng này kéo dài trong khoảng 5 ngày trước khi rác được thu gom trở lại. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng tồn đọng, không được xử lý đến từ chính khu xử lý, tiếp nhận rác trên địa bàn.

10 ngày, tính từ khi bắt đầu lập chốt chặn ở khu xử lý rác, những người dân vẫn kiên quyết chưa dỡ lán trại, dù xe rác đã không còn về đây.

Anh Bế Văn Thảo – Phường Mông Dương, tỉnh Quảng Ninh phản ánh: “Phản ánh thì rất nhiều lần. Cán bộ cũng hứa rất nhiều lần là sẽ xử lý nhưng rồi có xử lý đâu… Nói nhiều, hứa thật nhiều nhưng mà cũng không làm được cái gì cả. Nước ở ruộng như nước mắm… Ở suối như nước mắm. Chân tay dẫm xuống là ô nhiễm luôn…”

“Một xe cũng không cho đổ nữa” – sự kiên quyết của người dân xuất phát từ việc đã nhiều lần phản ánh nhưng tình trạng ô nhiễm không những không giảm mà còn gia tăng. Theo người dân, đây không còn là khu xử lý rác, mà là nơi tập kết rác, là nguồn gây ô nhiễm.

Tại khu vực xử lý rác thải – ngay từ lối vào, nước rỉ rác đen kịt, hôi thối nồng nặc chảy tràn trên đường.

Anh Đào Anh Nhật – Phụ trách Khu xử lý rác tại phường Mông Dương, tỉnh Quảng Ninh phản ánh: “Rác vượt ra ngoài ô chôn lấp nhiều, không xử lý. Nước thải chảy thẳng ra ngoài, chảy thẳng xuống dưới. Rác phân hủy liên tục, nước cứ chảy tràn. Đóng cửa được bãi rác thì mới có phương án". 

Cũng theo anh Nhật, tình trạng rác vượt ô chôn lấp, chỉ được chở về rồi không thể xử lý đã diễn ra trong hơn 1 năm qua. Nguyên nhân xuất phát từ việc bãi rác này chỉ được quy hoạch tiếp nhận, chôn lấp rác trong vòng 2 năm cho toàn bộ thành phố Cẩm Phả cũ. Đến tháng 6/2024, theo quy định, bãi rác phải đóng cửa.

“Đến tháng 6/2024 là bãi rác phải đóng cửa nhưng vẫn hoạt động đến 2025 này. Đến nay hơn 1 năm rồi. Rác chỉ đổ trong 6 ha nên lượng rác mình chỉ tiếp nhận trong từng ấy thôi. Hết năm 2024 là thành phố không ký hợp đồng nữa, không có hạng mục chôn lấp rác nữa.” – anh Nhật cho biết thêm.

Hết công suất xử lý, hết hợp đồng thực hiện, nhưng mỗi ngày trong hơn 1 năm qua, trung bình khoảng 170 tấn rác vẫn được tập kết về đây. Đơn vị xử lý thì “kêu khó”, còn chính quyền địa phương mới thì cho biết chỉ tiếp nhận lại công việc cũ hoặc quản lý địa bàn.

Ông Đỗ Thế Hiếu – Chủ tịch UBND Phường Cửa Ông, tỉnh Quảng Ninh cho biết: “Được giao nhiệm vụ nhận gói hợp đồng của UBND thành phố trước đây để thu gom, xử lý rác thải, cây xanh trên địa bàn 4 phường / 1 xã. Theo tôi nắm bắt được là chúng tôi chỉ ký thu gom, vận chuyển, tưới cây xanh. Bãi rác chúng tôi không quản lý, giao cho phường Mông Dương quản lý. Chúng tôi chỉ quản lý vận hành thôi. ”

Trong khi chờ chính quyền và đơn vị xử lý rác thải tháo gỡ khó khăn, người dân khu vực xung quanh bãi rác vẫn tiếp tục sống chung với mùi hôi thối, với núi rác được phủ bạt tạm thời, với những con suối mang màu nước rác.

“Căng mình” giải cứu rác thải sinh hoạt ở Cẩm Phả cũ

Khi tình trạng tồn đọng rác thải sinh hoạt trên địa bàn 4 phường và một xã thuộc thành phố Cẩm Phả cũ xảy ra, các ban ngành cùng chính quyền địa phương đã rất nỗ lực để tìm biện pháp giải quyết. Tuy nhiên, việc tiếp tục đưa rác về khu xử lý tại phường Mông Dương là không thể - đặt ra thách thức lớn khi trên địa bàn không còn cơ sở xử lý rác thải nào khác.

Giải pháp tình thế được đưa ra là phân chia lượng rác phát thải, đưa về xử lý tại một nhà máy ở thành phố Uông Bí cũ và một nhà máy ở thành phố Móng Cái cũ. Thế nhưng, ngay chính các đơn vị tiếp nhận rác cũng đang phải “căng mình” xử lý lượng rác cố định hàng ngày.

Cụ thể, Nhà máy xử lý rác thải Khe Giang hiện đang tiếp nhận trung bình gần 500 tấn rác/ngày từ các địa phương khu vực Tây Quảng Ninh. Từ ngày 25/7, lượng rác mỗi ngày tại đây tăng thêm hơn 100 tấn do là một trong hai đơn vị “giải cứu” rác thải cho Cẩm Phả cũ.

Anh Nguyễn Quyết Thắng, Phó Giám đốc phụ trách Nhà máy xử lý rác thải Khe Giang (Quảng Ninh), cho biết: “Nhà máy tiếp nhận vào 25/7, cho đến lúc này là hơn 2.000 tấn. Rác đưa lên thì rất gấp gáp. Nhà máy cũng chưa chuẩn bị mái che được. Tuy nhiên, nhà máy đã gom gọn rác, xử lý vi sinh, gom nước rác vào…”.

Do tiếp nhận rác gấp gáp, khu vực tập kết chưa thể chuẩn bị hoàn chỉnh, việc xử lý cũng không thể thực hiện ngay khi hệ thống lò đốt tại đây vẫn chưa thể đưa vào vận hành toàn bộ. Lý do là lò đốt bị ảnh hưởng sau bão Yagi hồi tháng 9 năm ngoái.

Anh Nguyễn Quyết Thắng cho biết thêm: “Công suất thì cũng tùy theo từng lò. Hiện tại nhà máy có 7 lò, có cái 100/120, có cái 200. Vận hành hết lò thì có thể giải cứu rác Cẩm Phả". 

Ông Lê Quang Thắng, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Đầu tư và Xây dựng Việt Long, thông tin: “Trước mắt phải tăng công suất của từng lò. Vận hành tích cực lên, làm sao cho công suất nó cao nhất. Duy tu và cải tiến lò cho năng suất nó lên. Kỳ vọng gấp rưỡi hoặc gấp đôi công suất”.

Tại lò đốt số 7 – lò có công suất đốt lớn nhất nhà máy – công tác sửa chữa đang được gấp rút hoàn thiện và dự kiến sẽ sớm đưa vào hoạt động. Vận hành toàn bộ lò đốt, tăng công suất lên mức tối đa được xem là giải pháp khả thi nhất hiện nay để xử lý song song lượng rác cố định và lượng rác “giải cứu”.

Tuy nhiên, về lâu dài, để tránh tái diễn khủng hoảng và kiểm soát ô nhiễm từ chính khu xử lý, cần sớm triển khai giải pháp bền vững hơn cho khu vực 4 phường và một xã thuộc thành phố Cẩm Phả cũ.

Ông Nguyễn Như Hạnh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ninh, cho biết: “Hiện nay thì các ô chôn lấp của khu xử lý rác thải đều đã quá tải. Do vậy cần đóng cửa theo quy định để bảo vệ môi trường. Chúng tôi, với vai trò cơ quan chuyên môn, đã yêu cầu các chính quyền địa phương, trước khi chuyển đổi chính quyền địa phương hai cấp, quan tâm đến nội dung này. Hiện dự án đã được giao cho Ban Quản lý dự án khu vực 2 tỉnh Quảng Ninh thực hiện để đảm bảo xử lý rác cho Cẩm Phả trong những năm tiếp theo”.

Cũng theo ông Hạnh, khu chôn lấp tại phường Mông Dương chỉ là một hợp phần trong khu xử lý đa chức năng đã được quy hoạch.

Trong lúc chờ triển khai dự án, gần 200 tấn rác mỗi ngày tại địa bàn vẫn phải chia ra, vận chuyển tới hai nhà máy xử lý cách xa hàng chục, thậm chí gần cả trăm km – kéo theo nhiều bất cập và chi phí lớn.

Trước mắt, phương án xử lý rác thải tại địa bàn 4 phường và một xã của thành phố Cẩm Phả cũ đã được tính toán đến hết năm 2025. Đường dài để có giải pháp căn cơ hơn cũng đã được định hướng. Tuy nhiên, khủng hoảng xử lý rác ở Cẩm Phả cũ không phải là vấn đề duy nhất của Quảng Ninh, khi tỉnh vẫn còn lượng lớn rác thải sinh hoạt tồn đọng tại nhiều khu xử lý khác trên toàn địa bàn.